Płyta gramofonowa - analogowa płyta dźwiękowa w formie drobnorowkowanego, czarnego krążka. Zawiera po obu stronach mechaniczny zapis muzyki. Do odtwarzania tego typu płyt służy gramofon analogowy. Odczyt dokonywany jest z prędkością 33 1/3 obr/min dla płyty o średnicy 30 cm (tzw. longplay LP) i oraz z prędkością 45 obr./min dla płyty o średnicy 17 cm (tzw. single). Tradycyjna, współczesna płyta gramofonowa jest wykonana zazwyczaj z pochodnych winylu, ale dawniej płyty były produkowane z różnych materiałów. Historia pokazuje, że nagrania gramofonowe były realizowane z wykorzystaniem różnych tworzyw i środków, zarówno ze względu na poziom technologiczny producenta, ale często również z powódek polityczno-, społeczno-, ustrojowych danego kraju. Przykładem może być tutaj rodzima kartka dźwiękowa, czy kopie nagrań "zachodnich" artystów, wykonywane nielegalnie w Rosji na kliszach fotografii rentgenowskich.